BBC Türkçe’nin haberine göre; Kırmızı gıda boyalarının neredeyse tamamı ezilmiş böceklerden üretiliyor. Kırmız böceği olarak bilinen ve anavatanı Güney Amerika olan böceklerden milyonlarca yetiştiriliyor ve gıda boyalarının üretiminde kullanılıyorlar. Meyveli yoğurtlardan dondurmalara, meşrubatlardan boyalı kek kremalarına kadar kırmızı renk içeren hemen her işlenmiş gıdada karmin böceklerinin izleri mevcut. Özellikle Peru’da endüstriyel ölçekte yetiştirilen karmin böceği pek çok ruja da kırmızı rengini veriyor.
KARMİN BÖCEĞİ VAZGEÇİLMEZ
Karmin böceğini küresel gıda piyasasının vazgeçilmezlerinden birisi haline getiren şey ise dayanıklılığı. İnsan sağlığı açısından herhangi bir risk teşkil etmeyen karmin böceğinin ezilmesiyle elde edilen kırmızı renk, ısı değişikliklerine uzun süre dayanabiliyor ve canlı rengini kaybetmiyor. Karmin böceğinden elde edilen gıda boyasını destekleyenler, bunun doğal bir ürün olduğunu da vurguluyor ve kimyasal gıda boyalarındansa karmin böceği boyasının daha avantajlı olduğunu savunuyor. Ancak karmin böceğini savunanlar dahi ürünlerin etiketlerinde kırmızı rengin nasıl elde edildiğine dair daha net ifadelerin kullanılması gerektiği görüşünde.
ALDIĞINIZ ÜRÜNLERDE İÇİNDEKİLER BÖLÜMÜNÜ İYİCE OKUYUN
Aldığınız kırmızı renkli gıda ürünlerinde içindekiler bölümünü iyice okuyun. ‘Karmin’ ifadesini görebilirsiniz. Karmin böceği, içindekiler bölümünde bazen de Avrupa Birliği’ndeki kodu olan E120 ile yer alıyor. Karmin böceği ve bu böceğin kullanımı konusunda ‘Mükemmel kırmızı’ adlı bir kitap yazan Amy Butler Greenfield, ürünlerde kırmızı rengin sorumlusunun net biçimde yazılması gerektiğini söylüyor. Greenfield, “Karmin son derece güvenilir, doğal bir gıda boyası. Ancak karmine alerjisi olan çok sayıda insan da var. Her şeye rağmen sicili temiz bir ürün” diyor.
YÜZDE 95’İNİ ÜRETİYOR
Peru şu anda dünya karmin üretiminin yüzde 95’ini yapıyor. Ülkenin Karmin çiftliklerinde 32.600 işçi çalışıyor. Peru geçtiğimiz yıl 647 ton karmin gıda boyası ihraç ederek 46,4 milyon dolarlık gelir sağlamıştı. 5 milimetre boyundaki böcekler kaktüs yapraklarından toplanıyor. Kanatsız dişiler kırmızı gıda boyası üretiminde kullanılıyor. Böceğin ağırlığının neredeyse dörtte birini karminik asit oluşturuyor. Karminik asit böceği saldırgan böceklerden koruyan bir savunma mekanizması olarak çalışıyor. Greenfield üretim sürecini şöyle anlatıyor: “Önce böcekler kurutuluyor… Birçok filtreleme sisteminden geçiriliyor ve böcek parçaları ayıklanıyor.”
Bu gıda boyasına böcekten üretildiği için talebin azaldığını düşünebilirsiniz. Ancak durum aslında tam tersi. Karmin böceklerinin sayısı sınırlı. Perulu çiftçiler böcek sayısını bir noktaya kadar artırabiliyorlar. Bu nedenle de son yıllarda karmin gıda boyasının fiyatı hızla yükseldi. 2013’ten bu yana 1 ton karmin gıda boyasının fiyatı %73 arttı. Ancak Peta gibi hayvan hakları örgütleri, bu böceklerin endüstriyel ölçekte üretilip gıda sektörüne servis edilmelerine karşı çıkıyor. Peta, “Sadece 500 gram gıda boyası için yaklaşık 70.000 böceğin öldürülmesi gerekiyor. Vegan hayat tarzını benimsemiş olan tüketiciler, firmalar üzerinde baskı kurarak daha hayvan dostu üretim süreçlerini benimsemelerini sağlıyor” diyor.
Karmin gıda boyasını terk eden şirketlerin başındaysa ABD merkezli küresel kahve devi Starbucks geliyor. 2012’de Starbucks’ın bazı buzlu kahve, kek ve meşrubatlarında karmin gıda boyası kullandığı anlaşılınca şirket domatesten elde edilen likopen adlı gıda boyasını kullanmaya başlayacağı yönünde açıklama gelmişti. Diğer doğal gıda boyası seçenekleri arasında pancardan ya da böğürtlen benzeri taneli küçük meyvelerden elde edilen boyalar var. Ancak hiçbirisi karmin kadar uzun ömürlü değil. Örneğin pancardan elde edilen betanin, ışığa ya da sıcağa maruz kaldığında soluyor ve renk kayboluyor. Bu nedenle de bu boya türü genelde sadece raf ömrü kısa olan ürünlerde kullanılıyor. Greenfield, karminin doğal bir ürün olduğunu ifade ediyor ve binlerce Perulu çiftçinin tek geçim kaynağı olduğunu vurguluyor ve “Büyük kısmı Perulu fakir işçiler olan binlerce kişi karmin böceği sayesinde para kazanabiliyor ve yaşıyor” diyor.
